تفاوت شات بلاست و سند بلاست
در تمامی صنایع کوچک و بزرگ برای سایش سطوح، رفع هر گونه آلودگی، زدودن لکه ها و صیقل دادن سطوح از روش های مختلفی استفاده می شود. دو نمونه از این روش ها که موضوع بحث ما در این نوشتار است، سند بلاست و شات بلاست هستند. (کلیدواژه: سند بلاست و شات بلاست در سوله سازی) اگر چه در هر دو روش هدف اصلی افزایش کیفیت سطوح است، اما در مقام اجرا این دو روش با هم تفاوت های زیادی دارند. در هر دو روش فرآیند سایش سطح توسط پرتاب پر فشار ذرات ساینده به سطح، به وسیله دستگاه های مخصوص ویژه هر روش انجام شده و سطح در نهایت آماده رنگ آمیزی، جوشکاری و یا هر فرآیند لازم دیگر می شود. در سوله سازی نیز به منظور افزایش کیفیت رنگ آمیزی و فرآیندهایی که بر روی سطوح فلزی سوله انجام می گردد لازم است سازه فلزی سوله از هر گونه آلودگی پاک شده و سپس فرآیندهای مختلف بر روی آن انجام گیرد. حذف آلودگی ها از روی سطوح در شرایطی که کاربرد سوله خیلی خاص باشد و وجود هر گونه آلودگی غیر قابل قبول باشد، بیشتر نمود خواهد داشت.
سندبلاست چیست؟
سند بلاست یک روش پوشش دهی است که با استفاده از جریان قویی از مواد جامد، مانند شن یا گرانول‌های سخت دیگر، سطح مورد نظر را تمیز و روان می‌کند. این فرآیند معمولاً برای حذف رنگ، زنگ، رسوبات و ذرات دیگر از سطوح استفاده می‌شود. سند بلاست معمولاً به صورت تخصصی توسط تیم‌های حرفه‌ای انجام می‌شود و نیاز به تجهیزات و تجهیزات ایمنی ویژه دارد.
شات بلاست چیست؟
شات بلاست نیز یک روش پوشش دهی است، اما در این روش از توپ‌های فلزی یا گرانول‌های سختی استفاده می‌شود که به عنوان “شات” شناخته می‌شوند. این شات‌ها با سرعت بالا به سطح هدف پرتاب می‌شوند و باعث حذف آلودگی‌ها، رنگ‌ها، رسوبات و تمیز کردن سطح می‌شوند. شات بلاست به طور گسترده در صنایعی مانند رنگ‌کاری، تمیز کردن و آماده‌سازی سطوح برای پوشش‌دهی استفاده می‌شود.
با روش سند بلاست چگونه سطوح فلزی سوله را پاکسازی می کنند؟
در روش سند بلاست ذرات ماسه با فشار هوای زیاد به سطح برخورد داده شده و موجب پاک شدن سطح از هر گونه آلودگی، غبار، لکه و چربی می شود.
این روش یکی از متداول ترین و مقرون به صرفه ترین روش های پاک سازی سطوح است. در این روش امکان جایگزین کردن ذرات ماسه با ذرات دیگری نیز وجود دارد و با کنترل فشار هوا و تغییر ذرات می توان میزان سایش سطح را به خوبی کنترل کرد. تجهیزات مورد نیاز در روش سند بلاست معمولا یک کمپرسور تامین کننده هوای فشرده است که از طریق آن فشار هوا به ذرات ساینده وارد شده و این ذرات به سمت یک نازل هدایت می شوند و با فشار بالا به سطح مورد نظر برخورد کرده و آلاینده های مختلف را از روی آن جدا می کنند. مدل های مختلفی از دستگاه های سند بلاست موجود هستند که با توجه به نوع و حجم کار از انواع مختلف آن به فراخور استفاده می شود. در برخی پروژه ها با توجه به حجم کار و سایز قطعات از اتاق های سایش استفاده می شود که تمام فرآیند سند بلاست به صورت ایزوله در یک اتاق انجام شده و ذرات ماسه قابل بازیافت و استفاده مجدد هستند.
برای کارهای کوچک و سیار نیز از دستگاه های سند بلاست پرتابل و قابل حمل استفاده می شود که به وسیله یک اپراتور قابل جابجایی و استفاده است. همان گونه که قبلا گفته شد در سند بلاست معمولا از ذرات ماسه استفاده می شود اما به منظور افزایش کیفیت سایش و کمتر شدن میزان گرد و غبار می توان از ماسه هایی از جنس سیلیس و اکسید فلزاتی نظیر مس استفاده کرد.
نقاط ضعف و قوت سند بلاست چیست؟
روش سند بلاست دارای برخی نقاط قوت و برخی نقاط ضعف است. نقاط قوت روش سند بلاست در از بین بردن کامل زنگ زدگی ها و امکان دسترسی و زدودن آلودگی ها از نقاط دورتر و کمتر در دسترس سطوح می باشد. همچنین با توجه به اینکه در سند بلاست از مواد شیمیایی استفاده نمی شود و بیشتر مرسوم است، در نتیجه مقبولیت بالایی نیز دارد. اما نکات منفی روش سند بلاست یکی ایجاد گرد و غبار ماسه است که استنشاق آن باعث ایجاد مشکلاتی برای اپراتور می شود. همچنین برخی مواد، قابلیت سند بلاست شدن را نداشته و در برخورد با ذرات ماسه با فشار بالا دچار آسیب دیدگی می شوند.
از شات بلاست چگونه در پاکسازی سطوح فلزی سوله استفاده می شود؟
در این روش ماهیت کار مشابه روش سند بلاست است با این تفاوت که در شات بلاست به جای ذرات ماسه از گلوله های فلزی استفاده می شود. در نتیجه فرآیند شات بلاست نسبت به سند بلاست مخرب تر و تهاجمی تر است و آسیب هایی را به سطوح وارد می کند. از روش شات بلاست بیشتر برای رفع آلودگی های سطوح فلزی با ضخامت بالا استفاده می شود. روش شات بلاست نسبت به سند بلاست از سرعت بسیار بالاتری برخوردار است و در موقعیت هایی که زمان بسیار مهم و تاثیر گذار باشد و دقت در سایش آنچنان از درجه اهمیت بالایی برخوردار نباشد، بهترین راندمان را خواهد داشت. بدیهی است در این روش میزان صیقلی بودن سطح نسبت به سند بلاست بسیار کم تر خواهد بود. تجهیزات مورد نیاز در فرآیند شات بلاست مجموعه ای از گلوله های فلزی و یک دستگاه شتاب دهنده گریز از مرکز است که در یک اتاق ایزوله از آنها استفاده می گردد. در این فرآیند معمولا اپراتور خارج از اتاق بوده و با استفاده از بازوهایی در بیرون از اتاق، فرآیند را کنترل می کند.
نقاط قوت و ضعف روش شات بلاست چیست؟
این روش نیز مانند تمامی فرآیندهای صنعتی دارای نقاط قوت و ضعف می باشد. از خصوصیات برتر شات بلاست تقویت سطوح، افزایش طول عمر و دوام قطعات، ایجاد سطوح صاف و جلوگیری از ایجاد ترک در قطعات است. اما این روش برای قطعات باریک و کوچک به دلیل امکان تغییر شکل در آن ها توصیه نمی شود.
تفاوت شات بلاست و سند بلاست
شات‌بلاست چه فرقی با سندبلاست دارد؟
هر دو روش معرفی شده کارکرد یکسان دارند اما بسته به عواملی مانند جنس قطعه یا سطح مورد نظر، زمان و موارد دیگر، در صنایع مختلف از شیوه متفاوتی استفاده می‌شود. هیچ کدام از این دو روش بر دیگری برتری مطلق ندارد و انتخاب هریک، تحت تأثیر عواملی است که گفتیم. به‌طورکلی تفاوت بین سند بلاست و شات بلاست را می‌توان در موارد زیر جستجو کرد و دلایل ترجیح هر یک را بر دیگری، در شرایط متفاوت، این چنین خلاصه نمود:
جنس و شکل ماده ساینده: ماده ساینده در سندبلاست، ذراتی از ماسه سیلیس، سرامیک، مسباره، اکسید فلزات و … است که در حالت کلی به تمامی آنها ماسه ساینده گفته می‌شود. با توجه به شرایط، شکل این ذرات را می‌تواند متفاوت باشد. درحالی‌که در شات‌بلاست، از ذرات کروی شکل (ساچمه‌های) فلزی استفاده می‌شود که از جنس استیل ضدزنگ، فولاد، گرانول سیلیکون و امثال آن است.
نیروی پرتابی: نیروی لازم برای پرتاب ماده ساینده (Media) و بمباران سطح کار در ماسه پاشی معمولاً از جریان هوای فشرده شده توسط کمپرسور تأمین می‌شود. اما در شات‌بلاست این نیرو غالباً از چرخش توربین‌های مکانیکی دستگاه مخصوص این کار، به دست می‌آید.
جنس سطح: برای سطوح مختلف از روش‌های پرداخت گوناگون استفاده می‌شود و سطوحی که مقاومت کمتری به ضربه و سایش دارند با روش سندبلاست پرداخت می‌گردند. سطوح خاص و قطعات حساسی چون بردهای الکترونیکی را نیز با نوعی روش خاص به نام میکرو سندبلاست پرداخت می‌کنند. این روش بسیار دقیق و ظریف است و نازل دستگاه در آن، ابعاد بسیار کوچکی دارد. در عوض، شات بلاست در صنایع خودروسازی و نیز تولید چرخ‌دنده، شفت‌های فولادی و مانند آنها کاربرد بیشتری دارد.
شدت عملیات و تأثیر آن بر سطح: این عامل با جنس سطح و ضخامت آن نیز ارتباط مستقیم دارد. میزان تهاجمی بودن روش پرداخت در شات‌بلاست به مراتب بیشتر از ماسه‌پاشی بوده و از آن به ویژه در صنایع فلزی و نیز برای سطوح سخت و محکم‌تر استفاده می‌شود.
باربرداری انجام شده از سطح، در فرآیند شات‌بلات بیش از سندبلاست است. ضمن اینکه احتمال آسیب دیدن سطح نیز در آن بیشتر خواهد بود. با این وجود، به‌ویژه در مواردی که آلودگی زیاد بوده و یا مواد زائد به شدت به سطح چسبیده است (مثل بعضی از پوشش‌ها و چسب‌ها)، شات بلاست پاکسازی بهتری نسبت به سند بلاست انجام می‌دهد.
زمان: زمان اجرای کار در سندبلاست معمولاً کمتر از روش دیگر است و این امر به اندازه سطح و قطعه کار نیز بستگی دارد. بنابراین، در شرایط مضیقه زمانی بهره‌گیری از شات‌بلاست ترجیح داده می‌شود؛ گرچه باید مراقب آسیب‌های احتمالی آن نیز بود.
هزینه: در مقایسه با دیگر روش‌های آماده‌سازی و پرداخت سطوح، تجهیزات مورد نیاز برای سندبلاست هزینه کمتری دارد. اما شات بلاست نسبت به این روش پرهزینه‌تر است و عواملی چون: ظرفیت و قدرت دستگاه، وجود سیستم بازیافتی در آن، پایداری اجزا و بخش‌های مختلف سازنده دستگاه در برابر سایش و تنش‌های دیگر، همچنین راندمان کار، زمان اجرای فرآیند و کارآزموده بودن اپراتور و … بر هزینه‌ها تأثیر دارد.
مسائل زیست محیطی: در هر دو روش امکان جمع‌آوری مواد ساینده و استفاده چندباره از آنها وجود دارد. اما در سندبلاست امکان استفاده از مواد زیست‌تخریب‌پذیر و دوستدار طبیعت همچون پوست گردو نیز وجود دارد.
