کاربردهای فرایند شات بلاست
شات بلاست چیست
به فرایند پرتاب ساچمه های ریز فولادی به سطح فلزات (نمونه کار های صنعتی) به منظور پوسته زدایی بعد از عملیات ریختگری، زنگ زدایی، رنگ زدایی و تمیزکاری، شات بلاست می گویند. البته اگر از فشار هوا برای فرایند پرتاب ساچمه استفاده شود به این عملیات ایربلاست می گویند ولی اگر از توربین های پر سرعت با چرخ دوار این ساچمه ها پاشیده شود فرایند را شات بلاست می نامند.
موارد استفاده ازفرایند شات‌بلاست
با توجه به قابلیت فرآیندهای پاششی در تمیزکاری سطوح که به آنها اشاره شد، کاربرد های بسیار ویژه و متفاوتی را برای این روش در صنایع مختلف می توان بیان نمود. از ساده ترین کاربرد که همانا تمیزکردن سطح می باشد تا افزایش عمر خستگی قطعات در صنایع بسیار پیشرفته امروزی را می توان از جمله کاربردهای این روش دانست. برخی از این موارد عبارتند از :
تمیزکاری قطعات ریخته گری شده:
تعداد زیادی از قطعات ریخته‌گری شده در ماسه، به دلیل دمای بالای مذاب با چسبندگی ماسه در سطح خود همراه می باشند و یا به دلایل مختلف دچار ماسه سوزی می شوند. یعنی در محل تماس مذاب با قالب، ماسه به قطعه می‌چسبد. این ماسه های چسبیده به سطح قطعات باید کاملا تمیز شده و از سطح قطعه حذف گردند. وجود کمترین مقدار ماسه ضمن آلوده کردن ظاهر قطعه، انجام عملیات بعدی مثل ماشین‌کاری، پوششکاری و … را به شدت دچار اخلال می‌نماید. همچنین بسیاری از قطعات در حین ریخته گری دارای پلیسه و پوسته های اکسیدی در سطح می باشند که باید تمیزکاری شوند. عموماً در کارگاه‌های کوچک و سنتی، ماسه و پوسته‌های فوق در گذشته توسط برس و یا سنگ جدا می‌شد. ولی در کارخانه های بزرگ به دلیل تولید انبوه قطعات و یا تولید قطعات بسیار بزرگ یا کوچک، امکان تمیزکاری دستی وجود ندارد و قطعات باید از طریق یک سیستم تمیزکاری با دقت و سرعت بالا تمیز شوند. این کار توسط سیستم بلاستینگ انجام می شود.
آماده‌سازی سطوح جهت رنگ آمیزی و پوشش دهی
امروز تقریباً در اکثر صنایع فلزی آخرین مرحله تولید، رنگ آمیزی یا پوشش دهی قطعات می باشد. عواملی که در یک رنگ آمیزی خوب و با کیفیت مناسب مؤثر هستند، عبارتند از:
- الف: زیر سازی و آماده سازی اولیه پیش از رنگ آمیزی
- ب: انتخاب آستری مناسب
- ج: انتخاب رنگ مناسب
کیفیت و دوام هر نوع پوشش(رنگ یا مواد ضد خوردگی و…) وابستگی شدیدی به شرایط سطحی قطعه مورد نظر دارد. چنانکه حتی بعضی از متخصصین معتقدند که کیفیت پوشش یک قطعه بیشتر از نوع رنگ و آستری به کیفیت زیرسازی آن بستگی دارد. رنگ یا پوشش زمانی از چسبندگی مناسب بر روی سطح برخوردار خواهد بود که سطح دارای حفرات ریز میکروسکوپی و یا اصطلاحا زبری خاص باشد.
استفاده از بلاستینگ در زیباسازی قطعات
بسیاری از قطعات آلومینیومی و برنجی بعد از ریخته‌گری حتی اگر مشکل ماسه‌سوزی نداشته باشند، وارد خط بلاستینگ می‌شوند. اینکار صرفاً جهت ایجاد یک سطح مات و زیبا صورت می‌پذیرد. اگرچه این قطعات حجم زیادی از قطعات تولیدی را شامل نمی‌شوند ولی مقدار آنها نیز قابل توجه است. برای مثال شیرهای برنجی گاز مورد مصرف در لوله‌کشی گاز ساختمانها از این قبیل می‌باشند. همچنین بسیاری از پل ها، سازه ها وحتی قطعات تزیینی با گذشت زمان باتشکیل لایه های اکسیدی و آلودگی های سطحی مواجه می شوند که جهت تمیزکاری و زیباسازی مجدد نیازمند عملیات بلاستینگ می باشند.
همچنین انبار کردن قطعات در طولانی مدت سبب ایجاد پوسته‌ای از زنگ و اکسید روی قطعه شده و استفاده از قطعه را دشوار می‌نماید. بر همین اساس قطعات بعد از ریخته‌گری و حتی بعد از انبار کردن طولانی، ابتدا از خط شات‌بلاست عبورداده می‌شوند تا در مرحله بعدی قابل استفاده باشند.
