آموزش کار با دستگاه شات بلاست

آموزش کار با دستگاه شات بلاست

نحوه کار دستگاه شات بلاست در کاربردهای صنعتی پولیش سطح فلزات از اهمیت زیادی برخوردار است. روش‌های مختلفی برای رفع آلودگی و ناهمواری‌های سطوح وجود دارد. فرآیند شات بلاست یک روش موثر برای تمیز کردن سطوح مختلف است. در این روش در اثر برخورد ساچمه شات بلاست با سطح قطعات فلزی همچون پروفیل آلومینیوم، مکانیزم تمیزکاری انجام می‌شود. نحوه کار دستگاه شات بلاست به گونه‌ای است که بیشتر از آن برای پولیش اجزای بزرگ و مستحکم مانند شفت‌های فولادی استفاده می‌کنند. بنابراین با توجه به خدمات شات بلاست از این فرآیند می‌توان در بسیاری از صنایع فولادی همچون ریل‌سازی، خودروسازی، کشتی‌سازی، عمران و هوافضا بهره برد.

نحوه عملکرد دستگاه شات بلاست

عملکرد دستگاه شات بلاست بر اساس اصل اصطکاک و برخورد ذرات جوشه با سطح است. در این دستگاه، جوشه‌ها از طریق یک نازل با سرعت بالا به سطح هدف پرتاب می‌شوند، و در اثر برخورد و اصطکاک با سطح، آلودگی‌ها، روغن‌ها، رنگ‌ها و لایه‌های زنگ‌زدگی روی سطح جدا می‌شوند و برخی از خرده‌ها و ناهمواری‌های سطحی نیز برطرف می‌شوند. این روش معمولاً برای تمیز کردن و آماده‌سازی سطوح فلزی قبل از رنگ‌آمیزی، روکش‌دهی، پوشش‌دهی و یا جوشکاری استفاده می‌شود.

اجزای سازنده یک دستگاه شات بلاست

1. مخزن پرتاب: این بخش دستگاه شات بلاست است که جوشه‌ها (مواد جوشه) در آن قرار می‌گیرند. مخزن پرتاب معمولاً شامل یک چرخش کننده (rotor) است که باعث پرتاب جوشه‌ها به سمت سطح هدف می‌شود.
2. نازل (Nozzle): نازل در قسمت پایین مخزن پرتاب قرار دارد و به عنوان مسیر خروجی جریان جوشه‌ها عمل می‌کند. نازلها معمولاً با جریان هوای فشرده (کمپرسور) همراه هستند تا جوشه‌ها را به سمت سطح هدف هدایت کنند.
3. سیستم فیلتراسیون: این سیستم در دستگاه شات بلاست برای جداسازی جوشه‌ها و ذرات معلق در هوا استفاده می‌شود. فیلترها و دستگاه‌های مختلفی مانند سیکلون‌ها (cyclones) و جداکننده‌های گرد و غبار (dust collectors) ممکن است در این سیستم استفاده شوند.
4. سیستم خنک‌کننده: در برخی از دستگاه‌های شات بلاست، سیستم خنک‌کننده مخزن پرتاب و بخش‌های دیگر ممکن است وجود داشته باشد. این سیستم برای جلوگیری از افزایش دما و حفظ سرمایه جوشه‌ها و دستگاه استفاده می‌شود.
5. سیستم کنترل: دستگاه شات بلاست ممکن است دارای یک سیستم کنترل باشد که برای تنظیم پارامترها مانند سرعت پرتاب جوشه‌ها، فشار هوا، زمان عملکرد و موارد دیگر استفاده می‌شود.
6. سازه‌های حمل و نقل: دستگاه شات بلاست معمولاً دارای سازه‌های حمل و نقل می‌باشد که شامل چرخ‌ها، دستگیره‌ها و سیستم‌هایی برای جابجایی و نقل و انتقال دستگاه است.

انواع جوشه‌ها در شات بلاست

1. جوشه‌های فلزی: جوشه‌های فلزی معمولاً از فولاد ضدزنگ یا فولاد کربنی تهیه می‌شوند. این جوشه‌ها می‌توانند به عنوان جوشه‌های پایه برای تمیزکاری سطح‌های فلزی استفاده شوند.
2. جوشه‌های سنگی: جوشه‌های سنگی شامل سنگ‌های ریزدانه‌ای مانند شن، سنگ‌های جوشه، سیلیس و جوشه‌های آلومینیومی می‌شوند. این جوشه‌ها معمولاً برای تمیزکاری سطح‌های سنگی، بتنی و سایر مواد غیرفلزی استفاده می‌شوند.
3. جوشه‌های گل‌آهک: جوشه‌های گل‌آهک شامل گل کلسیم و دیگر ترکیبات گل‌آهکی هستند. این جوشه‌ها معمولاً برای تمیزکاری سطوح مرمری، سنگ‌های آهکی و سایر مواد ساختمانی استفاده می‌شوند.
4. جوشه‌های پلاستیکی: در برخی موارد خاص، جوشه‌های پلاستیکی نیز در دستگاه شات بلاست استفاده می‌شوند. این جوشه‌ها معمولاً برای تمیزکاری سطوح پلاستیکی و حذف لایه‌های آلودگی، رنگ یا روکش پلاستیکی استفاده می‌شوند.

استفاده از دستگاه شات بلاست در صنایع مختلف

1. صنعت خودروسازی: در صنعت خودروسازی، دستگاه شات بلاست برای تمیزکاری و آماده‌سازی سطوح فلزی خودروها استفاده می‌شود. این فرآیند قبل از رنگ‌آمیزی، روکش‌دهی و جوشکاری انجام می‌شود.
2. صنعت ساختمانی: در صنعت ساختمانی، دستگاه شات بلاست برای تمیزکاری و آماده‌سازی سطوح بتنی، سنگی و فلزی استفاده می‌شود. این فرآیند قبل از اجرای روکش‌های محافظ، رنگ‌آمیزی و آب‌بندی انجام می‌شود.
3. صنعت دریایی: در صنعت دریایی، دستگاه شات بلاست برای تمیزکاری و آماده‌سازی سطوح کشتی‌ها، سازه‌های دریایی و تجهیزات دریایی استفاده می‌شود. این فرآیند به منظور حذف رنگ‌های زنگ‌زده، آلودگی‌ها و لایه‌های محافظ قبل از روکش‌دهی و رنگ‌آمیزی انجام می‌شود.
4. صنعت نفت و گاز: در صنعت نفت و گاز، دستگاه شات بلاست برای تمیزکاری و آماده‌سازی سطوح لوله‌ها، تجهیزات نفتی، مخازن و سازه‌های پلتفرمی استفاده می‌شود. این فرآیند به منظور حذف رسوبات، زنگ‌زدگی و آلودگی‌های سطحی قبل از روکش‌دهی و حفاظت انجام می‌شود.
5. صنعت الکترونیک: در صنعت الکترونیک، دستگاه شات بلاست برای تمیزکاری و آماده‌سازی سطوح قطعات الکترونیکی و مدارهای چاپی استفاده می‌شود. این فرآیند به منظور حذف لایه‌های آلودگی، اکسیداسیون و روغن‌ها قبل از پوشش‌دهی و جوشکاری انجام می‌شود.

نحوه کار دستگاه شات بلاست چگونه است؟

در دستگاه شات بلاست مواد ساینده (ساچمه شات بلاست) با استفاده از نیروی انرژی الکتریکی توربین یا با هوای فشرده، شتاب گرفته و به سطح فلزات پرتاب می‌شوند. انرژی جنبشی گلوله‌های فلزی به جرم و سایز آنها بستگی دارد. در انواع دستگاه شات بلاست چندین بخش مهم وجود دارد که هماهنگی بین آنها منجر به عملیات ساچمه پاشی و در نتیجه رفع آلودگی و ناهمواری‌های سطوح می‌شوند. با استفاده از این دستگاه، شات بلاست آلومینیوم و دیگر فلزات را می‌توان به نحو احسنت انجام داد. از اجزای مهم دستگاه شات بلاست دستی می‌توان به توربین، الواتورشات (بالابر ساچمه)، محفظه شاتینگ، هواکش و جداکننده اشاره کرد. در این میان نقش توربین در نحوه کار دستگاه شات بلاست از اهمیت بیشتری برخوردار است. پاشش ساچمه شات بلاست و همچنین قدرت و سرعت پرتاب آن به سرعت و قدرت توربین دستگاه بستگی دارد. انواع دستگاه شات بلاست کوچک و بزرگ در صنایع مختلف شامل موارد زیر است.

• دستگاه شات بلاست آویزی

همانطور که از اسم این دستگاه‌ شات پلاست مشخص است، دارای یک بخش آویز مانند بوده که قطعات روی آن بارگیری می‌شوند. بعد از آن وارد محفظه ساچمه‌پاشی شده و با انجام عملیات پرتاب ساچمه تمام قسمت‌های قطعات از آلودگی‌ها پاکیزه می‌شوند. در برخی از مواقع قطعات به ضربه حساس هستند. بنابراین انتخاب دستگاه شات بلاست آویزی بسیار مناسب خواهد بود. همچنین این مدل دستگاه شات بلاست برای پولیش قطعات با تعداد بالا و سطوح حساس عملکرد مطلوبی را ارائه می‌دهد. در دو مدل ایستا و پیوسته وجود دارد که با توجه نوع قطعه و نیاز آماده‌سازی آن برای خط تولید، گزینه مناسب را انتخاب می‌کنند.

• دستگاه شات بلاست تونلی

در صورتی که نیاز به پولیش و تمیزکاری سطوح بزرگ مانند انواع تیرآهن باشد، شات بلاست تونلی انتخاب مناسبی است. این مدل از دستگاه شات پلاست سایز بزرگی دارند و دارای تعدادی توربین در جهات مختلف است تا تمام بخش‌های قطعات تمیزکاری شوند.

• دستگاه شات بلاست درامی

با استفاده از این دستگاه می‌توان تمام زوایای قطعه را تمیزکاری کرد. بیشتر برای پولیش قطعات با سایز کوچک و متوسط کاربرد دارد. اساس نحوه کار دستگاه شات بلاست درامی با استفاده از نوعی نوار نقاله کنترل می‌شود. قطعه مورد نظر روی این نوار قرار گرفته و توربین دستگاه به سمت آن ساچمه‌های فلزی را پرتاب می‌کند.

• دستگاه شات بلاست میزی

در بسیاری از صنایع برای پولیش سطح فلزات از این نوع دستگاه‌ شات بلاست استفاده می‌کنند. به طور معمول قطعات به روش شات بلاست دستی روی میز دوار قرار داده می‌شوند. با استفاده از شات بلاست میزی انواع قطعات کوچک و بزرگ را می‌توان تمیزکاری کرد. البته بیشتر برای قطعات مسطح، گوشه‌دار، سنگین و حساس به ضربه کاربرد دارد. انتخاب این دستگاه شات بلاست کوچک از هر نظر صرفه اقتصادی دارد. زیرا حتی یک موضع خاص را می‌توان با استفاده از ساچمه شات بلاست تمیزکاری کرد. همچنین بنا به نیاز مشتری در سایزهای مختلف تولید می‌شوند.

 

اهمیت شات بلاست در تمیزکردن سطوح فلزی

سطوح قطعات مختلف همیشه همراه با ناهمواری‌ها، آلودگی‌ها و عیوب مختلف دیگر است. بدون‌شک برای انجام خدمات جوشکاری، لعاب‌کاری، رنگ‌کاری، حکاکی و … در بالاترین سطح کیفیت نیاز به سطوح یکنواخت و صاف است. دستگاه شات بلاست با تکنیک پرتاب ساچمه‌های فلزی می‌تواند یک روش موثر برای پولیش و شات بلاست آلومینیوم و دیگر قطعات فلزی باشد. قطعاً استاندارد شات بلاست با روش سند بلاست متفاوت است. با این حال هر دوی این روش‌ها برای تمیزکاری قطعات مناسب بوده و به یک شیوه عمل می‌کنند. البته با وجود ساچمه شات بلاست دیگر مشکل تولید گردوغبار مانند روش سند بلاست به خاطر پرتاب شن و ماسه وجود نخواهد داشت. با توجه به مواردی که درباره روش شات بلاست و کاربری انواع دستگاه‌های آن بیان کردیم، حتماً متوجه شدید که این روش پولیش قطعات تقریباً در تمام صنایع کاربرد دارد. فقط دقت داشته باشید که عملیات شات بلاست باید توسط افراد حرفه‌ای و تجهیزات مناسب انجام شود.

 

برای  مشاهده ی مقالات بیشتر اینجا کلیک کنید