آشنایی با دستگاه شات بلاست و کاربردهای آن

آشنایی با دستگاه شات بلاست و کاربردهای آن

معرفی فرایند شات بلاست

فرایند شات بلاست تکنیکی است که به منظور پوسته زدایی از سطح برخی اجسام، پس از عملیات‌ هایی از جمله رنگ زدایی، زنگ زدایی، تمیزکاری و همچنین ریخته گری، با کمک پرتاب ساچمه های ریز فولادی به سطح فلزات صورت می گیرد.

این فرآیند در صورتی شات بلاست نامیده می‌ شود که با کمک توربین های پر سرعت با چرخ دوار پاشش ساچمه صورت گیرد. اما در صورتی که از فشار هوا در این فرآیند استفاده شود این عملیات با نام ایر بلاست شناخته می شود.

 

عملکرد شات بلاست چیست ؟

در این تکنیک سطح اجسامی که دارای ابعاد مختلفی هستند، توسط پرتاب سریع و با شدت ذرات فلزی ریز با مخلوطی از شن و سنگریزه یا به طور کلی مواد ساینده فلزی، تمیزکاری می شود.

در این دستگاه چرخی با پره های پارو مانند قابل تغییر وجود دارد. به وسیله چرخش سریع این چرخ، نیروی گریز از مرکزی پدید می آید که سبب تولید نیروی پرتابی می شود.

مواد ساینده ای که نام برده شدند، در طول شعاع چرخشی پره های چرخ به حرکت درآمده و در جهت تعیین و تنظیم شده، با سرعت زیاد به جسم مورد نظر برخورد می کنند. همین برخورد سبب تمیز و صیقلی شدن سطح جسم می شود.

پس از برخورد ساینده با سطح جسم، این مواد کمانه می کنند و وارد اتاقکی می شوند تا در مراحل بعدی مجددا مورد استفاده قرار گیرند. گرد و غبار و مواد اضافی ماده های ساینده ای که قابل مصرف مجدد هستند، از آن ها جدا شده و این ساینده ها دوباره مورد استفاده قرار می‌ گیرند.

گرد و غبار ها نیز توسط شیلنگ به جمع کننده گرد و غبار منتقل می شوند تا در مرحله بعد دور ریخته شوند. به طور کلی می توان گفت مکانیزم شات بلاست بر اساس مهار انرژی جنبشی است. بدین صورت که نتیجه انتقال و آزاد سازی انرژی مواد ساینده فلزی در برخورد با سطح قطعه، سبب جدا شدن مواد زائد از سطح می گردد.

 

در حالت کلی یک دستگاه شات بلاست از سه قسمت تشکیل می شود:

1- الواتور به عنوان بالابرنده ساچمه.

2- توربین که نقش پاشنده ساچمه را بازی می کند.

3- توربین غبارگیر که مسئولیت جمع آوری گرد و غبار حاصل از عمل شات بلاست را دارد.

در تکنولوژي شات بلاست با ذرات فلزي توسط پرتاب ذرات فلزي ریز با مخلوطی از مواد ساینده فلزي و شـن )سنگریزه ( با سرعتی بالا به سطحی است که تمیز کاري می شود. این نیروي زیاد پرتـابی توسـط نیـروي گریز از مرکز چرخشی چرخی است که پره هاي پارو مانند قابل تغییر داشته و سـرعت بـالایی دارد. مـواد ساینده در طول شعاع چرخشی پره ها حرکت کرده و باسرعت زیاد در جهت قابـل تنظـیم و تعیـین شـده برخورد می کنند. همین که ماده ساینده با سطح برخورد کرد آنرا تمیز می کند، سپس ماده ساینده کمانه کرده و داخل اتاقکی می شود که مجدد مورد مصرف قرار می گیرد، ماده سـاینده قابـل مصـرف مجـدد از گرد و غبار و مواد اضافی جدا شده و مجدد استفاده می شود. جریان هوا گردو غبـار را توسـط شـلنگ بـه جمع کننده گرد و غبار برده که از آنجا دور ریخته می شود.

 

عوامل موثر بر عملکرد شات بلاست چیست ؟

همانطور که در بالا توضیح داده شد و با اینکه شات بلاست چیست و فرایند آن چگونه است، آشنا شدیم، حال باید بدانیم عوامل موثر بر عملکرد شات بلاست چیست و کیفیت انجام شات بلاست به چه عواملی بستگی دارد.

عوامل مختلفی بر نتیجه نهایی فرآیند شات بلاست اثر گذار هستند که از جمله این عوامل می توان به سرعت انتقال، زاویه برخورد، جرم ساچمه های ساینده، شکل ساچمه ها و همچنین درصد پوشش ضربه آن اشاره کرد.

 

چه قطعاتی را باید شات بلاست کرد؟

• قطعات فلزی: مانند قطعات خودرو، ماشین‌آلات صنعتی، و تجهیزات نفت و گاز.
• قطعات بتنی: مانند دیوارهای بتنی، پل‌ها و سازه‌های ساختمانی.
• قطعات چوبی: ممکن است برای پاکسازی و آماده‌سازی سطوح چوبی در پروژه‌های ساخت و تعمیرات استفاده شود.
• قطعات پلاستیکی: برخی از قطعات پلاستیکی نیز ممکن است نیاز به شات بلاست داشته باشند، مانند اجزای پلاستیکی در صنایع خودروسازی.
• قطعات سنگی: سنگ‌ها و مصالح ساختمانی می‌توانند نیاز به شات بلاست جهت تمیز کردن و آماده‌سازی سطح داشته باشند.